Skim “Beli Sekarang, Bayar Kemudian” (BNPL) telah mengalami peningkatan ketara dalam kalangan rakyat Malaysia, terutamanya dalam kumpulan B40. Menurut laporan, majoriti pengguna BNPL adalah daripada golongan B40. Data sehingga Disember 2024 menunjukkan terdapat 5.1 juta pengguna BNPL aktif, kebanyakannya berusia antara 21 hingga 45 tahun dengan pendapatan kurang daripada RM5,000 sebulan.
Peningkatan populariti BNPL boleh dikaitkan dengan kemudahan akses dan proses permohonan yang mudah. Kebanyakan syarikat BNPL menawarkan perkhidmatan mereka tanpa memerlukan penilaian kredit yang ketat, menjadikannya menarik bagi individu yang mungkin tidak layak untuk pinjaman tradisional. Selain itu, promosi tanpa faedah dan kemudahan pembayaran ansuran turut menarik minat pengguna.
Namun, penganalisis ekonomi telah menzahirkan kebimbangan terhadap fenomena ini. Profesor Madya Dr. Ahmed Razman Abdul Latiff dari Putra Business School menegaskan bahawa BNPL boleh menjadi perangkap hutang kerana tidak dikawal selia oleh Bank Negara Malaysia (BNM).
Tanpa pemantauan ketat, pengguna yang kurang berpengetahuan dalam pengurusan kewangan mungkin terjerumus dalam hutang yang tidak terkawal. Tambahan pula, sistem BNPL tidak menjejaskan skor kredit, membolehkan individu berhutang dengan penyedia lain tanpa rekod, sekali gus meningkatkan risiko keberhutangan berganda.
Felo Kehormat Institut Masa Depan Malaysia (MASA), Datuk Madeline Berma, turut membandingkan BNPL dengan konsep hutang buku ‘555’ yang diamalkan suatu ketika dahulu. Beliau berpendapat bahawa perbezaannya kini adalah pengguna tidak lagi merasa malu untuk berhutang, malah terdorong untuk membeli barang bukan keperluan semata-mata untuk menunjuk di media sosial. Situasi ini menyebabkan perbelanjaan tidak terkawal dan akhirnya membawa kepada masalah kewangan yang lebih besar.
Selain itu, Profesor Madya Dr. Aimi Zulhazmi Abdul Rashid dari UniKL Business School menegaskan bahawa walaupun BNPL nampak seperti pilihan kewangan yang fleksibel, ia sebenarnya boleh mendorong pengguna ke dalam beban hutang jika tidak diurus dengan baik. Beliau menambah bahawa pembelian impulsif yang dipengaruhi oleh media sosial menyumbang kepada pembaziran kewangan dan boleh membawa kepada tekanan mental akibat beban hutang yang semakin meningkat.
Menyedari risiko ini, kerajaan Malaysia telah mengambil langkah proaktif untuk mengawal selia industri BNPL bagi melindungi pengguna. Pada 4 Mac 2024, Rang Undang-Undang Kredit Pengguna telah dibentangkan di Dewan Rakyat, yang antara lain bertujuan untuk menyediakan rangka kerja pengawalseliaan bagi industri pemberi kredit bukan bank, termasuk penyedia BNPL.
Di bawah akta ini, penyedia BNPL diwajibkan mematuhi piawaian etika dan standard pelakuan yang ditetapkan, termasuk ketelusan dalam yuran dan caj, serta terma kredit yang adil. Selain itu, Suruhanjaya Kredit Pengguna (SKP) akan ditubuhkan sebagai badan berkuasa untuk mengawal selia industri ini.
Langkah-langkah ini diharap dapat memastikan perkhidmatan BNPL tidak menjadi perangkap hutang bagi golongan B40 dan pengguna lain, serta memastikan industri kredit berkembang dengan cara yang bertanggungjawab dan beretika.
